Trạng Trinh Nguyên Binh Khiem

Đền thờ Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm tại thôn Trung Am, xã LýHọc, huyện Vĩnh Bảo được Nhà nước xếp hạng cấp quốc gia năm 1991. Nguyễn BỉnhKhiêm thủa nhỏ tên gọi là Văn Đạt quê ở trang Trung Am, huyện Vĩnh Lại, tỉnhHải Dương. Ngày sinh của ông chưa có sách nào ghi cụ thể. Theo cuốn "Côngdư tiệp ký" của Vũ Phương Đề - một danh thần ở khoảng cuối đời Lê TrungHưng người làng Mộ Trạch, tỉnh Hải Dương thi đỗ tiến sĩ khoa Bính Thìn năm 1736đời Lê Ý Tông, làm quan tới chức Đông Các hiệu thư thị tham chánh sơn Nam đãviết: "Nguyễn Bỉnh Khiêm sinh năm Hồng Đức thứ 21 (tức năm Tân Hợi 1491)lúc nhỏ vốn dáng kỳ vĩ, chưa đầy một năm đã nói sõi. Năm 4 tuổi, thân mẫu dạycậu học các bài nghĩa của kinh, mới đọc qua đã thuộc làu làu...".

Bạn đang xem: Trạng trinh nguyên binh khiem

Lớn lên được mẹ và thầy Dương Đức Nham dạy học. Sang tuổi trưởngthành, ông học thầy bảng nhãn Lương Đắc Bằng. Do xã hội lúc đó nhiều biến động,mãi đến năm 44 tuổi ông mới dự thi thời triều Mạc. Cả 3 kỳ thi đề đỗ giảiNguyên Khôi. Kỳ thi Đình năm Ất Tỵ (1535), ông đỗ Trạng Nguyên và được Vua bổlàm Hiệu thư ở viện Hàn Lâm, rồi Đại học sỹ tòa Đông Các. Ông làm quan cho nhàMạc được 8 năm rồi dâng "Thất trảm sớ", không được Vua ưng thuận nêncáo lão từ quan về quê, mở trường dạy học, sáng tác hàng nghìn bài thơ bằng chữNôm và chữ Hán. Người đời tương truyền, ông có nhiều bài sấm ký bao quát tầmnhìn thời thế ứng nghiệm. Nhiều học trò theo học ông đã lừng danh như: GiápHải, Phùng Khắc Khoan, Nguyễn Dữ, Đinh Thời Trung, Trương Thời Cử... có ngườilàm tới chức Tể Tướng. Như vậy, Ông không chỉ là cây đại thụ về thơ văn mà cònlà một nhà giáo lỗi lạc.

Mặc dù sống cuộc đời điền viên, vui thú cỏ cây hoa lá, ngam thơ,vịnh cảnh cùng môn sinh nhưng lòng ông vẫn đau đáu nỗi yêu nước, thương dân.Ông mất ngày 28 tháng Giêng mùa đông năm Ất Dậu (1585) niên hiệu Diên Thành thứ9 đời Mạc Mậu Hợp, thọ 95 tuổi.

Xem thêm: Trường Trung Học Phí Trường Thpt Chu Văn An Hà Nội Và Trương Trình Song Bằng

Triều đình nhà Mạc cử Ứng Vương Mạc Đôn Nhượng về dự lễ viếng vàthay mặt Vua truy tặng Nguyễn Bỉnh Khiêm tước Thái phó Trình Quốc công. ThángGiêng năm Bính Tuất (1586), Vua Mạc ban cấp cho làng Trung Am 3000 quan tiền đểlập đền thờ ông, có gắn biển mang hàng chữ "Mạc triều Trạng Nguyên tểtướng từ" do nhà Vua tự tay đề, đồng thời giao cho địa phương 100 mẫuruộng thờ ông (theo TS Vũ Khâm Lân trong sách Đại Việt sử loại tiệp lục). Nhưvậy, đền thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm trên nền đất cũ được xây dựng xưa nhất là năm1586. Sau đó do biến động của lịch sử, ngôi đền đó không còn, sau này mới đượcdựng lại. Theo "Công dư tiệp ký" của ông Vũ Phương Đề ghi: "nămVĩnh Hựu nguyên niên (Ất Mão 1735, đời Lê Ý Tông) người trong làng vì nhờ ThịĐức của tiên sinh có dựng lại trên nền nhà cũ... người hàng tổng cũng nhớ ơnđức, xuân, thu hai kỳ đến tế lễ".

Nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt namĐỗ Mười đến thăm đền đã ghi hàng chữ lưu niệm "Trạng Trình Nguyễn BỉnhKhiêm là nhà thơ, nhà văn, một thầy giáo, một nhà triết học, một nhà dự báo,một danh hân văn hóa như cây đại thụ bóng trùm cả một thế kỷ XVI. Tấm lòng yêunước, thương dân tha thiết, nhân cách cao cả cùng với tri thức uyên bác và tàinăng sáng tạo đã tạo nên sự nghiệp, uy tín và ảnh hưởng rộng lớn của ông mà đếnnay chúng ta rất đỗi tự hào, trân trọng".

Năm Mậu Thìn 1929 (Bảo Đại thứ 3), dân làng quyên góp tiền bạc,công sức tu tạo lại ngôi đền. Tháng 9/1985, ngôi đền được Thành phố chỉ đạo tusửa, mở mang khuôn viên, sửa lại đường sá. Năm 1998, đền được nâng cấp, tôn nềnxây tường bao.

Đặc biệt vào cuối năm 2000, kỷ niệm 415 năm ngày mất của TrạngTrình, Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng duyệt kế hoạch cho nâng cấp tạo dựngcả một vùng rộng lớn thành quần thể "Di tích danh nhân văn hóa Nguyễn BỉnhKhiêm" gồm: "Quán Trung Tân", mộ phần cụ Nguyễn Văn Định (thânphụ Nguyễn Bỉnh Khiêm), khu vực tượng đài Nguyễn Bỉnh Khiêm, Chùa Song Mai nơiphu nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm đã tu hành. Đường đi được làm lại, khuôn viên, vườncây lưu niệm được qui hoạch, cảnh quan thật khang trang, ngoạn mục.